Thời gian cần cẩu bờ bị hỏng có được trừ vào thời hạn bốc hàng không ? 

Trong quá trình bốc hàng tại cảng nhận hàng, có một khoảng thời gian cần cẩu bờ bị hỏng. Người thuê vận chuyển cho rằng phải trừ khoảng thời gian này (cần cẩu bờ hỏng) vào thời hạn bốc hàng nhưng người vận chuyển có quan điểm ngược lại. Ai đúng? Hội đồng Trọng tài phán quyết như thế nào ?

Cần cẩu bờ (hay thiết bị bốc dỡ hàng nói chung, tiếng Anh thường gọi là “shore appliances”,  “shore loading/discharge installation”, hoặc “shore equipment”…), bị hỏng do hao mòn tự nhiên hay thiếu bảo dưỡng… là hiện tượng không phải ít thấy. Sự “hỏng hóc”, “trục trặc” này thường được diễn tả bằng từ phổ biến nhất là “breakdown” và một số từ khác như­ “defect”, “malfunction”, “interruption”. Thực tế cho thấy do khoảng thời gian phải ngừng làm hàng vì nguyên nhân này không nhiều nên ít có những vụ tranh chấp riêng biệt về thời gian cần cẩu hỏng (thường được khiếu nại cùng với những tranh chấp khác, nh­ư tính toán tiền thưởng phạt, thời gian chờ đợi cầu bến…) phải đư­a ra trọng tài hay tòa án. Nhiều người thuê vận chuyển cho rằng, cần cẩu bờ bị hỏng cũng tương tự như­  một “tai nạn” mà trong một số hợp đồng vận chuyển hàng hóa, có điều khoản miễn trừ khi tai nạn xảy ra.

Tuy vậy, cần cẩu bờ bị hỏng khác về bản chất so với tai nạn. Trong hoàn cảnh thông thường, “tai nạn” thường là sự việc không thể lường trước và không thể  dự tính. Về tính chất, “tai nạn” nghiêm trọng hơn nhiều so với hiện tượng cần cẩu bờ bị hỏng do hao mòn hoặc thiếu bảo dưỡng. Nói cách khác, cần cẩu hỏng không thể có thuộc tính như­ một tai nạn. Quan điểm này đã được nhiều toà án, trọng tài khẳng định khi xét xử những vụ việc có liên quan đến vấn đề nói trên.

Do đó, cần cẩu bờ (hay thiết bị làm hàng) bị hỏng không ảnh hưởng gì đến việc tính toán thời hạn bốc hàng (laytime for loading) nên không thể được trừ vào thời hạn bốc hàng. Thời hạn dỡ hàng (laytime for discharge) cũng được áp dụng giống như­ thời hạn bốc hàng trong trường hợp cần cẩu bờ (hay thiết bị làm hàng) bị hỏng ở cảng trả hàng.

Để bạn đọc tham khảo, xin trích nguyên văn phán quyết của một hội đồng trọng tài tại New York (Mỹ) trong một vụ tranh chấp có cùng bản chất như vấn đề nêu trên (được phán quyết cùng với tranh chấp về thời hạn làm hàng và số tiền phạt dôi nhật), như­ sau: “Thoả thuận trong hợp đồng vận chuyển hàng hoá là “miễn chi phí bốc và dỡ hàng cho chủ tàu/người vận chuyển”, vì vậy, rõ ràng rằng thời gian bốc hàng bị gián đoạn do thiết bị bốc hàng trên bờ bị hỏng là do người thuê vận chuyển phải chịu”. (“The terms of the charter party are “free in and out” (FIO) to owner and therefore disruptions of loading caused by the malfunctions of shore equipment is clearly for charterer’s account”)./.              

Tác giả: Luật sư/ Trọng tài viên Ngô Khắc Lễ ( Cộng tác viên VLI)